Wat je in het portfolio verzamelt hangt af van het doel.
Leerkrachten maar ook leerlingen moeten tijdens het verzamelen steeds het doel van het portfolio voor ogen blijven houden. Het verzamelen stopt als er voldoende bewijsstukken zijn verzameld gezien het doel. Niet alles wat een leerling heeft gemaakt krijg een plek in het portfolio. Soms komt het voor dat bewijsstukken worden omgewisseld omdat deze beter past (Haanstra, 2004).
Wat je selecteert voor in het portfolio hangt af van het doel.
Het aantal geselecteerde bewijzen en het tijdstip zijn belangrijk. Een leerling selecteert namelijk pas bewijzen voor het evaluatieportfolio als deze af zijn.
Het selecteren maakt deel uit van het leerproces van de leerling. Het werkportfolio (de verzamelmap) kan hierbij een belangrijke rol spelen. Totdat de bewijsstukken van voldoende kwaliteit zijn wisselt de leerling tussen de stappen verzamelen, selecteren, reflecteren en aanpassen (Haanstra, 2004).
Reflectie is een belangrijk en onmisbaar onderdeel. Reflecteren maakt leerlingen bewust van de ontwikkeling die zij doormaken. Bij elk bewijsstuk die leerlingen selecteren voor in het portfolio hoort een reflectie. Dit geldt voor alle typen portfolio’s.
De laatste stap in het portfolioproces is nieuwe doelen stellen naar aanleiding van de vier voorgaande stappen.
Terugblikken op het gehele leerproces kan ervoor zorgen dat leerlingen patronen gaan herkennen en daaruit kunnen afleiden waar ze goed in zijn en wat ze nog niet goed beheersen. Op basis hiervan kunnen nieuwe doelen worden opgesteld.
Het begint bij het opgestelde leerdoel van de leerling waar vaak een competentie aan gekoppeld is. Het leerproces heeft als doel om deze competentie te verwerven. Binnen dit leerproces onderneemt de leerling verschillende activiteiten die leiden tot een bepaald resultaat. Deze resultaten kunnen worden verzameld voor in het portfolio (stap 1).
Welke resultaten hiervan uiteindelijk worden geselecteerd voor het portfolio (stap 2) en waarmee dus de competentie wordt behaald hangt af van verschillende factoren. Enerzijds bepaalt de leerling zelf welke resultaten volgens hem of haar een rol mogen spelen en anderzijds zijn er vanuit de school vaak criteria die vast staan.
Het resultaat van de beoordeling biedt leerlingen de mogelijkheid te reflecteren op hun ontwikkelingsproces (stap 3).
Op basis hiervan kunnen leerlingen vervolgstappen nemen in hun leerproces en bekijken wat er nog moet gebeuren om te komen tot beheersing van het leerdoel (stap 4). In dit proces is de ondersteunde rol van de leerkracht onmisbaar (Haanstra, 2004).
